Jak zamontować taśmę LED

Taśmy LED należą do najpopularniejszych, dostępnych na rynku źródeł światła. Dzieje się tak ze względu na ogromny wybór modeli, stosunkowo łatwy montaż oraz dużą elastyczność aranżacyjną. 

Ostatnio wspomniana cecha taśm LED pozwala na dość dowolne dobieranie odcinków taśm LED, ich docinanie oraz łączenie, co pozwala na precyzyjne dopasowanie wymiarów do konkretnej instalacji. 
Montaż, cięcie i łączenie taśm LED to stosunkowo prosta praca, z którą poradzi sobie większość amatorów majsterkowania. Aby całość procesu wykonać zgodnie ze sztuką, należy pamiętać o kilku zasadach. 
 

Sposoby montażu taśm LED

Dostępne na rynku taśmy LED produkowane są już z samoprzylepnym podkładem, zapewniającym możliwość szybkiego, bezpośredniego montażu. Taśma LED przyklejona do docelowego podłoża na oryginalnej taśmie samoprzylepnej powinna zapewnić długotrwały efekt, pod warunkiem odpowiedniego przygotowania powierzchni. Aby zapewnić mocne związanie taśmy z podłożem powinniśmy zadbać najpierw o oczyszczenie powierzchni montażowej z zabrudzeń i zatłuszczeń, najlepiej za pomocą preparatu odtłuszczającego powierzchnię. Najlepsza będzie benzyna ekstrakcyjna lub środek do odtłuszczania na bazie izopropanoli.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na kilka kwestii dodatkowych. Nie wszystkie powierzchnie posiadają jednolicie gładką strukturę, pozwalającą na bezpośredni, trwały montaż taśmy LED w oparciu o oryginalną taśmę dwustronną. Nie zawsze montaż surowej taśmy LED jest również możliwy ze względu na narażenie taśmy LED na czynniki zewnętrzne panujące w pomieszczeniu, takie jak możliwe zachlapania wodą czy długotrwałą ekspozycję na parę wodną, z czym do czynienia możemy mieć w łazience czy kuchni. W takiej sytuacji należy pamiętać, że idealnym sposobem montażu taśm LED, jest ich wklejanie w dedykowany profil aluminiowy. 

Montaż taśmy LED w profilu aluminiowym Lumines Lighting.

Profile LED, wraz z dopasowanym kloszem, stanowić będą pierwszą ochronę przed czynnikami zewnętrznymi, zapewniając jednocześnie lepsze odprowadzenie ciepła emitowanego przez diody LED, co w konsekwencji wpłynie na poprawienie żywotności taśmy LED. Sam montaż taśmy w profilu, ze względu na jego gładką powierzchnie wewnętrzną jest również trwalszy. 

Podłączenie taśmy LED 

Niskonapięciowe taśmy LED, są najczęściej zasilane napięciem 12V lub 24V prądu stałego. Ich montaż do domowej sieci zasilania nie jest skomplikowany, ale mając na uwadze pracę z domowym napięciem 230V, wymaga zachowania szczególnych środków bezpieczeństwa oraz przestrzegania kilku istotnych zasad. Kupując taśmę LED, zwróćmy uwagę na wspomniane już napięcie. To do niego dobierać będziemy zasilacz zapewniający na wyjściu tożsamą wartość napięcia. 
Pierwszym krokiem jest połączenie napięcia 230V prądu przemiennego z domowej sieci wraz z posiadanym zasilaczem. Do wejścia zasilacza podłączamy przewody z sieciowym napięciem, do wyjścia z kolei podłączamy posiadaną taśmę LED, łącząc plus z plusem, a minus z minusem taśmy LED. W sieci domowej mamy do czynienia z napięciem zmiennym, natomiast tak powstała instalacja pozwala je obniżyć, zapewniając stałe niskie napięcie, którym zasilane są standardowe taśmy LED. Pozwala to na bezpieczne użytkowanie przygotowanej instalacji. 

Cięcie taśmy LED

Taśmy LED zasilamy napięciowo, co sprawia, że ich budowa składa się z szerogowo-równolegle połączonych modułów LED. To zaś powoduje, że możemy skracać taśmę na prawie dowolne odcinki – zgodnie z sekcjami cięcia modułów (miejscami łączeń). Moduły ułożone są jeden za drugim w elastycznym obwodzie drukowanym (PCB). Daje to możliwości wyginania uzyskanej linii świetlnej w jednej płaszczyźnie. 

Dostępne na rynku taśmy LED przeznaczone do samodzielnego montażu, najczęściej występują w pięciometrowych rolkach zakończonych z obu stron przewodami (w ofercie LED Labs Lighting występują także dłuższe, 10m, 25m, 50m rolki taśm LED). Co w sytuacji, kiedy planowana przez nas aranżacja oświetleniowa wymaga montażu krótszego odcinka? W zależności od dystrybutora, od którego nabywamy taśmę LED, istnieje możliwość zakupu kawałka już dociętego do interesującej nas długości lub samodzielne docięcie taśmy LED w domu. Docinanie taśmy LED jest procesem prostym. Wszystkie taśmy LED posiadają na swojej wierzchniej powierzchni zaznaczone odcinki cięcia, które w zależności od modelu mogą różnić się długością. Najczęściej będzie to 5 cm, ale segmenty cięcia dwukrotnie krótsze czy długie, nawet 12 cm, będą występować w zależności od napięcia czy zastosowanych w taśmie diod LED. 
 

Proces cięcia taśmy LED i łączenie poszczególnych odcinków taśmy LED złączką.

Podsumowując, tnijmy taśmę LED we wskazanym przez producenta miejscu, aby zapewnić dostęp napięcia wszystkim dociętym w ramach sekcji diodom LED. Co w sytuacji, kiedy zakończymy taśmę w miejscu do tego nie przeznaczonym? Ostatni, niepełny segment taśmy nie będzie w całości świecił, pozostawiając ciemne miejsce na końcu odcinka. 

Łączenie taśm LED 

Co jednak w sytuacji, kiedy zaplanowane przez nas oświetlenie wymaga montażu dłuższego niż 5 metrów odcinka taśmy LED?

Montaż dwóch odcinków taśmy LED w profilu APA 12/16 Lumines Lighting 

Na rynku dostępne są już taśmy sprzedawane z kilkudziesięciometrowych rolek, jednak nie zawsze pozwala nam to na zapewnienie dowolnie długiego odcinka. Nawet kupując 10 m odcinek 12V taśmy LED i chcąc zrobić 10 m linię świetlną musimy taki odcinek przeciąć na pół i połączyć każde 5 m na osobnej gałęzi zasilania (równolegle względem zasilacza). Oznacza to, że nie możemy podłączyć więcej niż 5 m w jednym odcinku nawet gdy rolka jest dłuższa i zachęca do położenia tamy bez jej przecięcia. Dla taśm o napięciu 24V powyższe wartości będą z reguły dwukrotnie wyższe, czyli 10 m zamiast 5 m.

 
Przystępując do łączenia postępujemy podobnie jak w przypadku cięcia taśmy LED, zatem łączymy ze sobą odcinki w miejscu wskazanym przez producenta jako punkt cięcia. Lutowanie dwóch odcinków taśmy LED jest niezwykle proste. Należy pamiętać o łączeniu plusów z plusami oraz minusów z minusami występującymi na miedzianych ścieżkach na taśmie LED. Jeśli podczas pracy lutownicą i łączenia obu fragmentów cyną nie przegrzejemy jej, wiązanie będzie solidne i trwałe.  

Łączenie szeregowe odcinków taśmy LED

O ile samo połączenie dwóch odcinków taśmy nie jest wielce skomplikowane, ważnym jest, aby pamiętać o możliwości występowania spadków napięcia w dłuższych odcinkach taśmy LED. 
Częściej stosowane taśmy o napięciu 12V, podczas tworzenia dłuższych, na przykład 10 czy 15 metrowych odcinków, zanotują widoczny spadek jasności na diodach LED położonych dalej od miejsca, w którym napięcie wchodzi z zasilacza.  Jest to typowe zjawisko przy łączeniu dłuższych odcinków taśm, ale na szczęście mamy kilka sposobów na poprawę sytuacji, o których poniżej.  
 

Spadki napięcia taśmy LED

Podczas pracy na najczęściej stosowanych taśmach 12 V, spadki napięcia podczas łączenia długich odcinków mogą pojawiać się dość często. Aby uniknąć ciemniejszych diod na końcu naszej instalacji przede wszystkim pomyślmy o wyborze taśmy wysokiej jakości. Taśmy LED wyposażone w gruby podkład PCB będą bardziej odporne na notowanie spadków napięcia. Na rynku występują głównie taśmy 2 oz, 3 oz (oz = uncja). Rzadziej spotykane są już taśmy z jednowarstwowym PCB o grubości 1 oz, ze względu na ich niską jakość. Dobre taśmy zaczynają się od dwustronnego podłoża 2 oz. Taśmy o PCB równym 3 oz są już zaliczane do zastosowań profesjonalnych, w ofercie LED Labs Lighting będą to taśmy z serii 3Y i 5Y. 
Oczywiście, możemy zdecydować się na zastosowanie taśm LED o napięciu 24V, które pozwalają na łączenie odcinków nawet ponad 10 metrowych, bez wyraźnych różnic w jasności diod, jednak w sytuacji, kiedy zdecydowaliśmy się już na montaż taśmy 12V, z pomocą przychodzi odpowiedni sposób podpięcia taśmy LED. Do najbardziej powszechnych sposobów łączenia taśmy LED zaliczamy łączenie równoległe i dwustronne. 

Łączenie równoległe odcinków taśmy LED

Łączenie dwustronne odcinków taśmy LED

Połączenie równoległe jest najpowszechniejszą metodą łączenia. Nawet gdy mamy taśmę o odcinku mniejszym niż 5 m np. 3 m, to możemy w celu wyeliminowania spadków napięcia podłączyć dwa odcinki po 1,5 m równolegle. Warto jednak zaznaczyć, że w taśmach dobrej jakości, takich jak 3YB, 3Y czy 5Y nie ma takiej konieczności.

Łączenie dwustronne pozwala na dostarczenie napięcia z zasilacza na oba końce taśmy LED, co pozwala na wyeliminowanie potencjalnych różnic w jasności diod LED.
Dodatkowo należałoby zwrócić uwagę na materiał, z którego jest wykonany przewód, jego długość i przekrój pomiędzy wyjściem zasilacza oraz taśmą. Wszystkie te czynniki mają bardzo duży wpływ na spadki napięcia. Z tego powodu zaleca się jego odpowiedni dobór. Im grubszy przewód, tym mniejsze spadki napięcia. Aby odpowiednio dobrać średnicę przewodu najlepiej skorzystać z kalkulatorów elektrycznych. 

Łączenie taśm wodoszczelnych 

Często pojawiającym się pytaniem jest, jak łączyć ze sobą wodoszczelną taśmę LED. Najczęściej występująca na rynku ochrona IP 65 polega na zamknięciu diod LED w chroniącym je żelu. Bez względu na to, czy mówimy o klasycznej taśmie wodoodpornej w żelu, czy o coraz częściej pojawiających się taśmach Heat Shrink, będących szczelniej przylegającą do diod otuliną, podczas łączenia odcinków postępujemy podobnie jak przy standardowej taśmie. Po odpowiednim docięciu i połączeniu odcinków taśmy LED należy wzmocnić ochronę wodoszczelności w miejscu naruszenia żelu lub powłoki HS, poprzez nałożenie przezroczystej nakładki termokurczliwej. Taki zabieg pozwoli na wzmocnienie ochrony przez wilgocią, jednocześnie nie powodując ciemnego punktu w miejscu łączenia dwóch odcinków. 

Nie zawsze jednak nakładka termokurczliwa będzie mogła się pojawić. Jeśli mamy do czynienia z gęstymi taśmami zaciśnięcie poprzez podgrzanie może uszkodzić diodę. Na rynku dostępne są specjalne substancje uszczelniające do LED, które są optycznie przezroczyste i nie powodują przebarwień na diodach (jakie nakładka termokurczliwa może wprowadzić). Dodatkowo stosuje się je na zimno, minimalizując ryzyko uszkodzenia diody. Przykładowo będą to uszczelniacze silikonowe, czy też różnego rodzaju masy uszczelniające. 

Podsumowanie

Montaż taśmy LED oraz łączenie taśmy LED w dłuższe odcinki jest stosunkowo prostym procesem, który przeprowadzony zgodnie z kilkoma zasadami, zapewni nam dużo satysfakcji z samodzielnie wykonanej pracy. Wszystkim domowym majsterkowiczom i amatorom elektroniki życzymy powodzenia